همگناه، سریالی که در عرض قصه در جا می زند - وبلاگ ساعت فروشی

به گزارش وبلاگ ساعت فروشی، وقتی داستانی تصمیم بگیرد که بر مبنای پلات کلاسیک روایت نشود و به بهانه جذابیت خرده داستان کاراکتر ها در عرض پیش برود، تبدیل به موجودی صلب و حجیم می شود که چابکی لازم برای روایت داستان خود را ندارد و بعد از مدتی مخاطب خود را خسته می کند.

ابوالفضل‭ ‬بنائیان| برای نوشتن درباره سریال هم گناه، منصفانه این است که ابتدا توضیح دهم که هم گناه چه چیزی نیست. سریال هم گناه به کارگردانی مصطفی کیایی، بهترین سریال نمایش خانگی این روزهاست، چون مانند بقیه سریال های نمایش خانگی نیست.

شاید داستان از یک مصاحبه اینترنتی شروع شد، مصاحبه فریدون جیرانی و رامبد جوان. رامبد جوان به عادت تلویزیون از جیرانی پرسید که برای پاسخ به این سوال، چقدر زمان دارد؟ و جیرانی جواب داد تا هرکجا که بخواهد و رامبد جوان در مقابل چشمان متعجب فریدون جیرانی، کتانی هایش را با حوصله از پایش باز کرد و روی مبل لم داد و به بقیه سوال ها جواب داد.

رویکرد رامبد جوان در مواجهه با یک مصاحبه آنلاین اینترنتی، دقیقا رویکرد سریال های نمایش خانگی است که در بستر اینترنت و پلتفرم های نماوا و فیلیمو به مخاطب عرضه می شود. با حوصله و صبر فراوان خلاصه قسمت های قبلی را پخش می کنند، کلیپ می سازند، اغلب تیتراژ های شروعین و پایانی مفصلی دارند و تا می توانند یک قسمت سریال را با حشویات پر می کنند.

ولی اشکال کار فقط آنجا نیست که ایجاز و خلاصه گویی در هیچ جای این سریال ها جایی ندارد؛ هر ایده ای در فیلمنامه مانند به فکر فرو رفتن و خیال پردازی کاراکتر یا اشاره ای به گذشته شخصیت ها با جزئیات عجیبی، تصویری می شود و به صورت کلی به مخاطب عرضه می شود.

هیچ سکانسی حتی برای نمونه وسط مهلکه کات نمی خورد تا اندکی به مخاطب اجازه داده شود که کمی تصور کند و خیال پردازی کند. حتی گا ها یک اتفاق، بار ها با شیوه های مختلف مانند فلاش بک، اسلوموشن، ویدئو کلیپ یا بازگویی از دیدگاه کاراکتر دیگر بار ها تکرار می شود.

حتی پلان های ساده عبور بازیگر از یک صحنه از ثانیه اول تا ثانیه آخر به نمایش داده می شود، گویی که شرط تدوین برای این سریال ها، استفاده از تمامی راش ها و خروجی بدون حذف یک ثانیه بوده است.

ولی سریال هم گناه تا به امروز تلاش نکرده است که زمان هر قسمت را با این روش پر کند. در حد نیاز و حوصله مخاطب خود، قصه می گوید و گا ها مانند دعوای سارا و نوید بقیه ماجرا را به عهده مخاطب می گذارد. اهل کلیپ سازی وسط سریال نیست و ترجیح می دهد که قصه را برای مخاطب تعریف کند.

نکته دوم در سریال هم گناه کیفیت بازی بازیگران است. سریال هم گناه، از بازی به اندازه، صحیح و قابل قبول بازیگران خود انرژی می گیرد و به همان اندازه به اعتبار بازیگران خود می افزاید. پرویز پرستویی، هدیه تهرانی، مسعود رایگان، محسن کیایی، حبیب رضایی و سایر بازیگران این سریال در حدی فراتر از سریال های تلویزیونی ایفای نقش می کنند که این قضیه همان قدر که مرهون بازی خوب شخصیت هاست، نتیجه انتخاب صحیح و هارمونی بازیگران در کنار یکدیگر نیز هست.

به عنوان مثال اصغر فرهادی برای ایجاد این هارمونی، قبل از شروع فیلمبرداری، شبیه عکس های آلبوم خانوادگی از بازیگران نقش اعضای یک خانواده در کنار هم عکس می گیرد تا ببیند نتیجه انتخاب این بازیگران به صورت مستقل، در اثر سینمایی او به یک هم افزایی می رسد یا خیر و یا گا ها بسیار مشاهده شده است که گاهی یک بازی خوب و رئالیستی یک بازیگر در کنار بازی سطحی و ادایی بقیه بازیگران، مانند وصله ای ناجور سریال را از یک دست بودن خارج می کند که بهترین مثال می تواند بازی پانته آ بهرام در سریال عاشقانه باشد که گا ها حتی به عنوان بازی بد به چشم می آمد.

بازی بازیگران سریال هم گناه در کنار یکدیگر تبدیل به کلِ پیوسته و ارکستری شده است که به سختی می توان بهترین بازیگر یا بدترین بازیگر این سریال را پیدا کرد. بازیگر ها در کنار هم به عنوان خانواده قابل پذیرش هستند و کارگردان می تواند از آن ها حس خانواده بسازد.

ولی در کنار همه مزایا و خوبی های سریال هم گناه، این سریال از یک نقیصه بزرگ رنج می برد که می تواند تمام نقاط مثبت سریال را پنهان و بی اثر سازد. سریال هم گناه به طرز عجیبی به جای پیشروی دراماتیک در طول، در عرض قصه خود در جا می زند و لحظه به لحظه فربه تر می شود.

همین چاقی دراماتیک و عریض شدن داستان باعث شده است که داستان هرچه جلو می رود از ریتمی کندتر برخوردار شود. در قسمت یازدهم سریال، نویسنده هنوز مشغول معرفی شخصیت است و هر لحظه ابعاد دراماتیک جدیدی از کاراکتر ها را بیان می کند.

به همین دلیل شاید بیان داستان چند خطی سریال، یکی از سخت ترین کار های ممکن باشد. به همین دلیل اکنون در انتهای فصل اول داستان، کار به جایی رسیده است که سریال برای خود ظرفیت های دراماتیک فراوانی ساخته است که مخاطب را ترغیب به پیگیری سریال می کند، ولی آن قدر فربه و چاق شده است که از چابکی یک سریال فاصله گرفته است. یعنی برای بیان خرده داستان آرمان و زیبا و خرده داستان سیما و سامان، باید بی خیال باقی ماجرا شود.

مصطفی کیایی که در آثار سینمایی خود نشان داده بود که علاقه مند است تا داستان های متقاطع با چاشنی غافل گیری مخاطب بسازد، در این سریال برای بیان داستان خود، به خانه ای پناه برده است که هرکدام از شخصیت ها داستانی متفاوت دارند.

ولی این تمایل رادیکال او باعث خلق داستانی شده است که اساسا ضدپلات است و این موضوع بیش از اینکه مایه تحسین و افتخار باشد، نگران کننده است.

وقتی داستانی تصمیم بگیرد که بر مبنای پلات کلاسیک روایت نشود و به بهانه جذابیت خرده داستان کاراکتر ها در عرض پیش برود، تبدیل به موجودی صلب و حجیم می شود که چابکی لازم برای روایت داستان خود را ندارد و بعد از مدتی مخاطب خود را خسته می کند.

ساختار موزائیکی برای رمان و سریال اگرچه بهترین راه برای افرادی است که گنجینه ای از خرده ایده های درخشان دارند؛ ولی باعث سوختن همان خرده ایده ها شده و قصه اصلی را به بیراهه می کشانند.

پلات اصلی یا پلات بزرگ، سیر دراماتیک داستان، اصول دست و پا گیر برای روایت نیستند، بلکه شالوده و بن مایه وحدت تماتیک و تغییر کاراکتر ها را رقم می زند. مصطفی کیایی در مقام کارگردان که تبحر و تسلطش در کارگردانی را بار ها اثبات کرده است باید بداند که برای فاصله دریافت از حد متوسط، تنها ایده های جذاب و خرده داستان های رادیکال به تنهایی نمی تواند فاصله بین معمولی بودن و خوب بودن را برایش پر کند.

رمان ها و سریال ها می توانند تغییر بزرگی در سبک زندگی و نحوه نگرش مخاطب به زندگی شکل دهند و به صرف اشاره، هیچ تغییری در هیچ جایی را باعث نمی شوند. رمان ها و سریال ها فراتر از مسایل فردی، به جامعه انسانی کمک می کنند، سبک زندگی تغییر می دهند، ارزش ها را جابه جا می کنند و حتی در سرنوشت انسان تاثیر دارند.

منبع: روزنامه سازندگی