در چه شرایطی قرارداد باطل می شود؟ - وبلاگ ساعت فروشی

به گزارش وبلاگ ساعت فروشی، در صورتی که یک قرارداد باطل باشد، آثار حقوقی آن به وجود نمی آید و هیچ یک از طرف ها نمی تواند طرف دیگر را بر اساس آن قرارداد، به انجام تعهدات وادار کند.

در صورتی که یک قرارداد به صورت صحیح منعقد شود، برای افراد حقوق و تکالیف خاصی به وجود می آید. در نتیجه اگر هر یک از آن ها به تکالیف خود در مقابل طرف دیگر عمل نکند، شخصی که متضرر شده، می تواند به دادگاه مراجعه و با استناد به قرارداد از محکمه بخواهد که طرف قرارداد را مجبور به انجام تعهدات قراردادی خود کند. در وبلاگ ساعت فروشی به بررسی شرایط ابطال قرارداد پرداخته شده است.

معامله باطل چیست؟

در صورتی که یک قرارداد باطل باشد، آثار حقوقی آن به وجود نمی آید و هیچ یک از طرف ها نمی تواند طرف دیگر را بر اساس آن قرارداد، به انجام تعهدات وادار کند. قرارداد باطل شده قابل استناد نیست و نمی توان با استناد به آن ادعایی را مطرح یا در مراجع قضایی دعوایی را اقامه کرد.

شرایط ابطال قرارداد

1. فقدان قصد

یکی از شرایط ابطال قرارداد نداشتن قصد و هدف است. در واقع شخصی که قراردادی را منعقد می نماید، هم باید انجام یک معامله و هم ایجاد آثار مربوط به آن معامله را بخواهد. بنابراین اگر شخصی، دیگری را به انجام یک معامله مجبور کند، در این حالت با توجه به اینکه شخص در انجام دادن معامله مجبور بوده است، طبق قانون به طور کلی قراردادی هم واقع نشده و در واقع معامله باطل است. یکی دیگر از مواردی که در آن به علت نبود قصد، معامله باطل است، معامله صوری است. منظور از معامله ­ صوری حالتی است که افراد در ظاهر معامله­ ای را امضا می ­کنند اما در واقع قصد ندارند که آثار مربوط به آن معامله رعایت و اجرا کنند.

2. فقدان اهلیت

اهلیت به معنای صلاحیت و شایستگی است. همه ­ انسان ­ها هنگامی که متولد می ­شوند، شایستگی و توانایی داشتن حق را دارند اما برای آنکه بتوانند حقوق خود را اعمال کنند باید شرایط خاصی داشته باشند که مهم ترین آنها عبارت است از عقل، بلوغ و رشد. در واقع منظور از اهلیت، داشتن همین سه ویژگی است. بنابراین شخصی که صغیر باشد یعنی به سن بلوغ نرسیده باشد و شخصی که عاقل نباشد و به عبارت بهتر دیوانه باشد، معامله ای که انجام می ­دهد باطل خواهد بود. همچنین قراردادهای شخص سفیه (نادان، شخصی که نتواند مانند یک انسان معقول امور مالی خود را اداره کند) در خصوص امور مالی، باطل است.

3. نامشروع بودن هدف معامله

هر قراردادی با هدف خاصی منعقد می شود و این هدف، متفاوت است. یک نفر خانه ای را خریداری می نماید تا در آن سکونت کند و دیگری خانه ای می خرد تا آن را اجاره دهد. بنابراین هیچ ضرورتی ندارد که دو طرف هدف خود از انجام معامله را در آن ذکر کنند. اما اگر هدفی در قرارداد ذکر شود، باید مشروع باشد بنابراین اگر شخصی خانه ای می خرد، لازم نیست اعلام کند که برای چه منظوری آن را خریداری می نماید. اما اگر بخواهد هدف خود را اعلام کند، این هدف باید مشروع باشد. در نتیجه اگر طرف های معامله یا یکی از آن ها در انعقاد قرارداد در پی تحقق هدفی نامشروع باشند و این هدف نامشروع را در قرارداد خود بیان کنند، این قرارداد باطل خواهد بود.

4. معین بودن مورد معامله

هر معامله ای یک موضوع دارد که به آن، مورد معامله گفته می شود. موضوع معامله گاه یک عمل و گاهی یک مال است. یعنی در اثر یک قرارداد، گاه برای دو طرف تعهدی برای انجام یک کار به وجود می آید و گاه تعهد برای تسلیم مال ایجاد می شود. موضوع معامله خواه تعهد به انجام یک کار باشد و خواه تعهد به تسلیم مال، باید به دور از ابهام و معلوم باشد. در غیر این صورت معامله باطل خواهد بود.

موارد چهارگانه ای که ذکر شد اختصاص به یک قرارداد ندارد و در خصوص تمام قراردادها و معاملات صدق می کند. این ها قواعدی هستند که در تمام قراردادها عمومیت دارند اما باید به این نکته توجه کرد که موارد بطلان قرارداد به موارد ذکر شده محدود نمی شود. در واقع با توجه به اینکه هر قرارداد علاوه بر قواعد عمومی دارای چندین قواعد اختصاصی نیز هست، ممکن است در آن قواعد اختصاصی قانون گذار به صورت خاص مورد دیگری را به عنوان عامل دیگری را که موجب بطلان قرارداد می شود، بیان کند.

پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی بیشتر با ضوابط قرارداد کاری امضای قرارداد کار و نکات مهم آن را مطالعه کنید.